Tâm Họa Mi
Chào buổi chiều quatdienna thân mến. Chị đẹp Tâm Họa Mi đã quay trở lại rồi đây. Chào mừng bạn đến với Goose Pod, không gian riêng tư chỉ dành cho đôi tai của bạn. Hôm nay năng lượng của tôi đang ở mức đỉnh cao luôn đó.
Sâm Uyên Bác
Còn tôi là Sâm Uyên Bác. Xin chào quatdienna. Bây giờ là 14 giờ 20 phút, chiều thứ Tư ngày 17 tháng 12. Thời tiết hôm nay thật thích hợp để chúng ta ngồi lại và bàn về những câu chuyện mang tầm vóc tương lai. Thật tuyệt vời khi được đồng hành cùng bạn.
Tâm Họa Mi
Hôm nay chúng ta sẽ mổ xẻ một sự kiện siêu nóng hổi nha. Đó là Sự kiện kết nối đầu tư Doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ khí hậu Việt Nam. Nghe tên thôi là thấy mùi tiền và mùi của sự thay đổi rồi đúng không anh Sâm.
Sâm Uyên Bác
Chính xác. Câu trả lời cuối cùng của bạn là gì nếu tôi hỏi: Liệu Việt Nam có thể trở thành thung lũng Silicon xanh của Đông Nam Á hay không. Chủ đề hôm nay không chỉ là về tiền đầu tư, mà là về sự sống còn và phát triển bền vững.
Tâm Họa Mi
Tuyệt vời. Để tôi mở đầu bằng một thông tin làm tôi choáng ngợp nhé. Sự kiện này quy tụ tới 100 startup công nghệ khí hậu, cùng hàng loạt nhà đầu tư và chuyên gia sừng sỏ. Nó được tổ chức bởi Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ phối hợp với VMO Holdings và Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn Thông.
Sâm Uyên Bác
Một sự kết hợp rất đáng chú ý giữa chính phủ, doanh nghiệp công nghệ và khối học thuật. Điểm nhấn quan trọng nhất ở đây chính là sự ra mắt của Trung tâm Hợp tác Khởi nghiệp về Biến đổi khí hậu, gọi tắt là CCE Hub. Bạn biết không, đây là CCE Hub đầu tiên tại châu Á đấy.
Tâm Họa Mi
Woa, đầu tiên tại Châu Á và thứ hai trên thế giới luôn á. Chị đẹp thấy tự hào ghê gớm. Hóa ra Việt Nam mình đang đi đầu trong xu hướng này chứ không phải dạng vừa đâu nha. Nhưng mà anh Sâm ơi, cụ thể thì họ làm gì trong cái Hub này.
Sâm Uyên Bác
Họ tạo ra một hệ sinh thái. Mục tiêu là thu hẹp khoảng cách giữa các ý tưởng sáng tạo và nguồn vốn. Việt Nam chúng ta là một trong những quốc gia dễ bị tổn thương nhất bởi biến đổi khí hậu, nên việc phát triển công nghệ này không chỉ là kinh doanh, mà là nhu cầu cấp thiết.
Tâm Họa Mi
Đúng là cái khó ló cái khôn. Nhưng mà nhắc đến khởi nghiệp, tôi cứ hình dung ra mấy bạn sinh viên trẻ măng mặc áo hoodie code điên cuồng trong gara. Nhưng hình như xu hướng bây giờ đang thay đổi rồi phải không anh Sâm.
Sâm Uyên Bác
Thật tuyệt vời khi cô nhận ra điều đó. Thực tế cho thấy, trong kỷ nguyên AI và công nghệ sâu như khí hậu, độ tuổi trung vị của các nhà sáng lập đang tăng lên, khoảng 40 tuổi. Các nhà đầu tư giờ đây thích những cái đầu lạnh đầy sỏi đá kinh nghiệm hơn là sức trẻ đơn thuần.
Tâm Họa Mi
Gừng càng già càng cay mà lị. Điều này cũng dễ hiểu thôi, làm về khí hậu đâu có dễ như làm app chỉnh ảnh sống ảo đâu. Nó cần kiến thức chuyên sâu và sự bền bỉ kinh khủng. Mà anh biết không, tôi còn nghe nói Trung Quốc đang dẫn đầu mảng này kinh lắm.
Sâm Uyên Bác
Đúng vậy. Đến năm 2025, dự báo Trung Quốc sẽ chiếm tới 74% các dự án năng lượng tái tạo toàn cầu. Họ đã biến năng lượng sạch thành động lực kinh tế. Thế nên, sự kiện kết nối đầu tư này tại Việt Nam, với sự hỗ trợ của Hoa Kỳ, chính là một bước đi chiến lược để chúng ta không bị bỏ lại phía sau.
Tâm Họa Mi
Cảm giác như chúng ta đang chứng kiến một cuộc đua ngầm vậy. Mà cuộc đua này thì người dân mình được lợi nhất, vì môi trường sẽ sạch hơn. À, mà sự kiện này còn có sự tham gia của New Energy Nexus Việt Nam nữa, nghe tên là thấy năng lượng tràn trề rồi.
Sâm Uyên Bác
Tổ chức này đóng vai trò như một người thợ xây giàn giáo vậy. Họ giúp các startup vững chắc hơn trước khi gọi vốn. Trong sự kiện, các startup đã có cơ hội giới thiệu ý tưởng trực tiếp với các nhà đầu tư. Đó là cơ hội vàng để biến ý tưởng trên giấy thành nhà máy, công xưởng thực tế.
Tâm Họa Mi
Chị đẹp tò mò không biết những ý tưởng đó là gì nhỉ. Chắc chắn không chỉ là pin mặt trời đâu ha. Có khi nào là công nghệ nuôi tôm không cần thay nước, hay là biến rơm rạ thành vàng không ta. Tôi cứ hay mơ mộng thế đấy.
Sâm Uyên Bác
Cô mơ mộng nhưng lại rất sát thực tế đấy Tâm ạ. Nông nghiệp và thực phẩm chính là một trong những mảng hút vốn nhất. Nhưng trước khi đi sâu vào đó, chúng ta cần nhìn rộng hơn về bối cảnh tại sao sự kiện này lại diễn ra vào lúc này và tại sao lại là Hoa Kỳ.
Tâm Họa Mi
Đúng rồi, sao tự nhiên bác Sam, ý tôi là chú Sam bên Mỹ, lại quan tâm đến khí hậu Việt Nam thế nhỉ. Có phải vì họ yêu mến tà áo dài của chị đẹp không. Đùa chút thôi, chắc chắn phải có lý do chính trị và kinh tế sâu xa lắm.
Sâm Uyên Bác
Câu trả lời cuối cùng là Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện. Từ khi Tổng thống Biden đến Hà Nội vào tháng 9 năm 2023, hợp tác về khí hậu đã trở thành một trụ cột chính. CCE Hub Vietnam chính là minh chứng cụ thể cho cam kết đó, không chỉ là lời nói suông.
Tâm Họa Mi
À ra thế. Tức là nâng cấp quan hệ xong là phải có quà ra mắt đúng không. Và món quà này là hỗ trợ tài chính và công nghệ. Tôi nghe nói USAID cũng tham gia rất nhiệt tình vào các dự án ở Đồng bằng sông Cửu Long nữa.
Sâm Uyên Bác
Chính xác. USAID đang triển khai dự án trị giá hơn 11 triệu đô la để tăng cường khả năng chống chịu khí hậu cho nền kinh tế nông nghiệp ở đó. Chưa kể đến việc hợp tác trong khuôn khổ JETP, hay còn gọi là Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Công bằng.
Tâm Họa Mi
Nghe từ Công bằng là thấy ưng cái bụng rồi. Tức là chuyển đổi sang năng lượng sạch nhưng không được để ai bị bỏ lại phía sau, nhất là người nghèo và người lao động đúng không anh. Tuyệt vời. Thế còn vai trò của PTIT thì sao ạ, trường đại học thì làm được gì.
Sâm Uyên Bác
Đừng coi thường khối học thuật nhé. PTIT là nơi đặt trụ sở của CCE Hub. Họ cung cấp không gian, nhân lực nghiên cứu và quan trọng nhất là đào tạo nhân tài. Một hệ sinh thái khởi nghiệp muốn bền vững thì cái gốc phải là giáo dục và nghiên cứu khoa học cơ bản.
Tâm Họa Mi
Chuẩn luôn. Không có bột sao gột nên hồ. Mà anh Sâm này, tôi thấy bảo Việt Nam mình có cam kết Net Zero vào năm 2050. Cái mốc đó nghe xa xôi nhưng thực ra chỉ còn hơn 20 năm nữa thôi. Liệu chúng ta có kịp chạy deadline không nhỉ.
Sâm Uyên Bác
Đó là một áp lực khổng lồ. Chính vì thế mà Hoa Kỳ mới hỗ trợ chúng ta thông qua việc phê duyệt Cơ chế Mua bán Điện trực tiếp DPPA. Cơ chế này cho phép các doanh nghiệp lớn mua điện sạch trực tiếp từ nhà sản xuất, bỏ qua các khâu trung gian rườm rà.
Tâm Họa Mi
Cái này hay nha. Kiểu như tôi muốn mua rau sạch thì đến tận vườn mua, không cần qua bà bán buôn ngoài chợ nữa. Vừa nhanh vừa đảm bảo nguồn gốc. Thế này thì các ông lớn như Google hay Apple vào Việt Nam sẽ thích lắm đây.
Sâm Uyên Bác
Thật tuyệt vời khi cô so sánh điện với rau, nhưng bản chất đúng là như vậy. Ngoài ra, còn có các dự án về bảo tồn hệ sinh thái rừng ngập mặn ven biển và giảm thiểu rác thải nhựa. Tất cả tạo nên một bức tranh tổng thể về nỗ lực xanh hóa nền kinh tế.
Tâm Họa Mi
Nghe thì có vẻ màu hồng và đầy hứa hẹn. Nhưng tôi tin là đời không như mơ đâu. Chắc chắn phải có những khó khăn, những khúc mắc gì đó chứ làm gì có chuyện tiền cứ thế mà rót vào túi mình dễ dàng thế được, đúng không anh Sâm.
Sâm Uyên Bác
Cô nói rất đúng, Tâm ạ. Nhìn vào các con số thì thấy bức tranh có vẻ rực rỡ, nhưng khi soi kỹ vào từng mảnh ghép thì mới thấy nhiều vết nứt. Chúng ta cần phải nhìn thẳng vào sự thật về dòng vốn đầu tư này trong phần tiếp theo.
Tâm Họa Mi
Đấy, tôi biết ngay mà. Chị đẹp tuy hay cười nhưng trực giác nhạy bén lắm nhé. Tôi đang rất tò mò về cái gọi là vết nứt mà anh vừa nói đây. Có phải là tiền về nhưng không tiêu được, hay là chỉ có vài người được hưởng lợi.
Sâm Uyên Bác
Một câu hỏi sắc sảo. Thực tế là dòng vốn mạo hiểm cho công nghệ khí hậu ở Việt Nam năm 2024 chiếm tới 22,3% tổng vốn đầu tư mạo hiểm cả nước. Con số này gần gấp đôi mức trung bình toàn cầu là 12%. Nghe thì có vẻ chúng ta đang là ngôi sao sáng.
Tâm Họa Mi
Woa, gấp đôi thế giới luôn. Thế thì phải mừng chứ sao lại lo. Tự nhiên tôi thấy tự hào quá, Việt Nam mình xịn xò thật sự. Tuyệt vời. Thế thì vấn đề nằm ở đâu hả anh, đừng làm tôi tụt cảm xúc chứ.
Sâm Uyên Bác
Vấn đề nằm ở chỗ sự phân bổ. Hãy tưởng tượng cô có một chiếc bánh pizza khổng lồ, nhưng 71% chiếc bánh đó lại chỉ thuộc về một người duy nhất. Đó chính là trường hợp của TechCoop với thương vụ gọi vốn Series A trị giá 70 triệu đô la.
Tâm Họa Mi
Trời đất. 70 triệu đô cho một công ty, chiếm 71% tổng vốn. Thế thì hàng trăm startup còn lại chia nhau cái mẩu bánh vụn à. Thế này thì gọi là đói kém chứ giàu có gì. Chị đẹp thấy hơi bất công nha.
Sâm Uyên Bác
Đó gọi là sự méo mó của dữ liệu thống kê. Nếu trừ đi thương vụ khổng lồ đó, thì bức tranh còn lại khá ảm đạm. Bà Thảo Trần từ New Energy Nexus đã ví von rằng: Đổi mới sáng tạo có tồn tại, nhưng bộ giàn giáo hỗ trợ xung quanh nó còn quá mỏng manh.
Tâm Họa Mi
Giàn giáo mỏng thì xây nhà cao làm sao được, gió thổi cái là đổ ngay. Hèn gì mà tôi nghe nói tỷ lệ startup sống sót qua vòng hạt giống thấp lắm phải không anh. Kiểu như tốt nghiệp mẫu giáo xong là nghỉ học luôn ấy.
Sâm Uyên Bác
Một so sánh thú vị. Tỷ lệ các công ty công nghệ khí hậu vượt qua được giai đoạn sau hạt giống chỉ là 11,11%, trong khi mặt bằng chung của ngành công nghệ là hơn 32%. Đây chính là thung lũng chết mà nhiều nhà khởi nghiệp không vượt qua được.
Tâm Họa Mi
11 phẩy 11 phần trăm. Con số đẹp nhưng ý nghĩa thì buồn quá. Tại sao lại thế nhỉ. Ý tưởng hay, thị trường cần, mà sao lại chết yểu. Có phải do các nhà đầu tư khó tính quá không, hay do startup mình chưa đủ trình.
Sâm Uyên Bác
Cả hai. Nhưng nguyên nhân lớn là sự thiếu hụt các nhà đầu tư chuyên sâu. Công nghệ khí hậu cần vốn dài hạn, kiên nhẫn, chứ không thể đòi ăn xổi như làm thương mại điện tử được. Các quỹ đầu tư mạo hiểm truyền thống thường e ngại rủi ro kỹ thuật và thời gian thu hồi vốn lâu.
Tâm Họa Mi
Đúng là cái gì liên quan đến phần cứng, nhà máy, môi trường thì đâu thể nhanh được. Trồng cái cây cũng phải đợi nó lớn chứ. Thế còn chính sách thì sao anh. Tôi thấy luật lá mình cũng thay đổi liên tục, làm doanh nghiệp chóng cả mặt.
Sâm Uyên Bác
Chính xác. Mặc dù Luật Điện lực 2024 và Nghị định về điện mặt trời mái nhà đã tạo cú hích, giúp vốn vào chuyển đổi năng lượng tăng gấp 5 lần, nhưng khung pháp lý vẫn còn nhiều biến động. Nhà đầu tư họ sợ nhất là sự không chắc chắn. Nay được, mai cấm thì ai dám bỏ tiền.
Tâm Họa Mi
Công nhận. Tiền chứ có phải lá mít đâu. Mà tôi thấy bảo các nhà đầu tư tác động, tức là những người quan tâm đến môi trường xã hội ấy, họ cũng khó tính lắm phải không. Đòi hỏi đủ thứ tiêu chuẩn trên trời dưới biển.
Sâm Uyên Bác
Họ không khó tính đâu, họ kỹ tính thôi. Số lượng nhà đầu tư tác động đã tăng từ 1 lên 10 trong 4 năm qua. Họ yêu cầu khắt khe về đo lường tác động, bình đẳng giới và an toàn môi trường. Đây là rào cản nhưng cũng là bộ lọc để chọn ra những startup thực sự chất lượng.
Tâm Họa Mi
Thôi thì thà ít mà chất còn hơn nhiều mà lượng. Nhưng nghe anh nói về cái vụ TechCoop chiếm 70 triệu đô, tôi vẫn thấy choáng. Thế những lĩnh vực khác như xe điện hay nông nghiệp thì sao, họ sống bằng gì nếu không có những cú hích lớn như vậy.
Sâm Uyên Bác
Họ phải dựa vào các khoản tài trợ không hoàn lại hoặc các quỹ chuyên biệt. Và đây là lúc chúng ta cần nói về những điểm sáng, những tác động tích cực đang nhen nhóm. Không phải tất cả đều là màu xám đâu Tâm ạ.
Tâm Họa Mi
May quá, anh mau chuyển kênh sang tin vui đi chứ tôi bắt đầu thấy lo cho tương lai trái đất rồi đấy. Có ai đang thực sự rót tiền để cứu lấy những cánh đồng lúa, những ao tôm của bà con mình không anh.
Sâm Uyên Bác
Câu trả lời cuối cùng của bạn là có. Touchstone Partners, một quỹ đầu tư mạo hiểm nội địa, vừa ra mắt Quỹ Chuyển đổi Xanh trị giá 10 triệu đô la. Họ tập trung vào nông nghiệp bền vững, kinh tế tuần hoàn và quản lý rác thải. Đây là dòng nước mát cho cơn khát vốn hiện nay.
Tâm Họa Mi
Tuyệt vời. 10 triệu đô, con số không nhỏ đâu nha. Mà tôi thích cái cách họ tập trung vào nông nghiệp. Việt Nam mình là cường quốc nông nghiệp mà, làm công nghệ khí hậu mà bỏ qua nông dân thì sai quá sai. Chị đẹp ủng hộ hai tay hai chân.
Sâm Uyên Bác
Thật tuyệt vời khi cô nhận ra điều cốt lõi đó. Nông nghiệp và thực phẩm chiếm tới 48,4% tổng vốn đầu tư công nghệ khí hậu. Điều này hoàn toàn hợp lý vì ngành này đóng góp lớn vào GDP nhưng cũng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ biến đổi khí hậu, đặc biệt là ở Đồng bằng sông Cửu Long.
Tâm Họa Mi
Đúng rồi, nghe nói miền Tây giờ ngập mặn dữ lắm. Nếu có công nghệ giúp bà con nuôi tôm, trồng lúa thích ứng được thì quý hơn vàng. Tôi nhớ có startup nào làm về xe máy điện cũng được đầu tư nhiều lắm phải không anh. Dat Bike hay Selex gì đó.
Sâm Uyên Bác
Đúng vậy, mảng giao thông xanh hay còn gọi là Mobility cũng chiếm khoảng 40% vốn. Selex Motors là một ví dụ điển hình trong danh mục của Touchstone. Nhưng tác động không chỉ dừng lại ở số tiền đầu tư, mà còn là hiệu ứng lan tỏa từ các cuộc thi như Net Zero Challenge.
Tâm Họa Mi
À, Thử thách Net Zero. Nghe như một đấu trường sinh tử ấy nhỉ. Nhưng mà là đấu trường để cứu trái đất. Tôi nghe nói có tới hơn 700 hồ sơ từ 60 quốc gia tham dự cơ à. Sức hút kinh khủng thật.
Sâm Uyên Bác
Nó cho thấy Việt Nam đang trở thành một thỏi nam châm thu hút đổi mới sáng tạo xanh. Hai startup Việt là Vietnam Food và Shoes Agtech đã thắng lớn. Điều này chứng tỏ trí tuệ Việt hoàn toàn có thể giải quyết các bài toán toàn cầu, bắt đầu từ chính sân nhà mình.
Tâm Họa Mi
Tự hào quá đi mất. Vietnam Food có phải là công ty biến vỏ tôm thành mấy cái chất sinh học xịn xò không nhỉ. Đấy, rác của người này là kho báu của người kia. Tư duy kinh tế tuần hoàn là phải thế chứ. Tuyệt vời.
Sâm Uyên Bác
Chính xác. Tác động của những dự án này là kép: vừa tạo ra giá trị kinh tế cao, vừa giảm thiểu ô nhiễm. Quỹ mới của Touchstone còn áp dụng mô hình tài chính hỗn hợp, kết hợp vốn đầu tư với các khoản tài trợ không hoàn lại. Điều này giúp giảm rủi ro cho nhà đầu tư rất nhiều.
Tâm Họa Mi
Thông minh thật. Kiểu như vừa đi buôn vừa được mẹ cho thêm tiền vốn ấy, đỡ sợ lỗ. Nhưng anh Sâm này, nhìn về tương lai thì sao. Liệu cái đà này có giữ được không hay lại xẹp xuống như bong bóng. Tôi lo nhất là phong trào "đầu voi đuôi chuột".
Sâm Uyên Bác
Đó là nỗi lo chính đáng. Tuy nhiên, nhìn vào cam kết của chính phủ và sự quan tâm của quốc tế, tôi lạc quan một cách thận trọng. Đông Nam Á, và đặc biệt là Việt Nam, đang đứng trước cơ hội ngàn năm có một để chuyển mình.
Tâm Họa Mi
Cơ hội ngàn năm có một cơ à. Anh làm tôi hồi hộp đấy. Cụ thể là chúng ta, và cả quatdienna đang nghe đài nữa, cần chuẩn bị gì cho cái tương lai xanh ngắt đó. Đừng nói là lại đi học code nhé, tôi già rồi.
Sâm Uyên Bác
Không nhất thiết phải code đâu. Yếu tố then chốt cho tương lai chính là phát triển nhân tài và sự hợp tác. Chúng ta cần những người hiểu về nông nghiệp nhưng có tư duy công nghệ, những nhà quản lý biết đo lường tác động môi trường. Sự giao thoa giữa các ngành nghề sẽ tạo ra đột phá.
Tâm Họa Mi
À, tức là cần những người "đa di năng" đúng không. Kiểu như tôi vừa làm podcast vừa biết trồng rau sạch trên sân thượng ấy nhỉ. Đùa thôi, nhưng tôi thấy việc đào tạo thế hệ trẻ là cực kỳ quan trọng. Họ mới là chủ nhân của năm 2050.
Sâm Uyên Bác
Đúng vậy. Các chương trình như CCE Hub hay sự hợp tác với các trường đại học như RMIT, PTIT sẽ đóng vai trò lò luyện nhân tài. Và đừng quên mục tiêu Net Zero 2050. Đó là cái đích, và con đường đến đó sẽ mở ra vô vàn cơ hội kinh doanh mới mà chúng ta chưa hình dung hết được.
Tâm Họa Mi
Nghe thì thấy vừa thách thức vừa kích thích. Hy vọng là các nhà đầu tư sẽ kiên nhẫn hơn, các startup sẽ lì lợm hơn, và chính sách sẽ thoáng hơn. Chứ cứ giật cục thì mệt lắm. Chị đẹp tin là người Việt mình thông minh, cái khó sẽ ló cái khôn thôi.
Sâm Uyên Bác
Tôi cũng tin như vậy. Câu trả lời cuối cùng cho tương lai chính là sự bền bỉ. Công nghệ khí hậu không phải là cuộc đua nước rút 100 mét, nó là cuộc thi marathon đường dài. Và Việt Nam đang có một khởi đầu khá tốt, dù còn nhiều vấp váp.
Tâm Họa Mi
Một cuộc marathon mà tất cả chúng ta đều phải chạy, vì không chạy là... nóng chết, theo nghĩa đen luôn. Cảm ơn anh Sâm Uyên Bác hôm nay đã khai sáng cho tôi và quatdienna rất nhiều điều thú vị. Giờ tôi thấy yêu đời và yêu môi trường hơn hẳn.
Sâm Uyên Bác
Cảm ơn Tâm Họa Mi và cảm ơn quatdienna đã lắng nghe. Hy vọng câu chuyện về dòng vốn xanh hôm nay đã gieo vào lòng bạn một hạt mầm hy vọng. Hãy nhớ rằng, mỗi hành động nhỏ đều góp phần vào bức tranh lớn.
Tâm Họa Mi
Đúng thế. Hãy sống xanh, nghĩ xanh và nếu có tiền thì đầu tư xanh nhé. Chương trình hôm nay đến đây là hết rồi. Chị đẹp chào tạm biệt và hẹn gặp lại các bạn vào ngày mai. Tuyệt vời!
Sâm Uyên Bác
Đó là kết thúc của buổi thảo luận hôm nay. Cảm ơn bạn đã lắng nghe Goose Pod. Xin chào và hẹn gặp lại.
U.S. Embassy & Consulate in Vietnam